Een paar jaar geleden zat ik ‘in between jobs’ zoals dat heette. Een bij uitstek goede gelegenheid om allerlei dingen te doen die je normaal gesproken nooit doet en daarmee nieuwe dingen te leren en te ontdekken. Het was toevallig verkiezingsjaar. En altijd al een keer op een stembureau willen zitten.
Ik meldde me aan en mocht na wat uitleg meedoen. Je moet klein beginnen dus gewoon basis stembureaulid leek me een goede opstap. Beetje stembiljetten uitreiken, kiezers welkom heten of controle houden op de stembussen. Daarnaast kon je kiezen tussen 2 shifts, bijvoorbeeld shift 1 die het stembureau opende. Dan was je rond 16:00 klaar en kon je lekker op de bank ploffen. Of de tweede shift en dan moest je na afloop ook nog afsluiten en tellen, maar dat kon dan tot ergens in de nacht duren.
Ik besloot om maar gewoon de eerste shift te nemen, eerst maar eens kijken wat het allemaal inhield. Het was leuk, het was leerzaam en het jaar er op waren er weer verkiezingen en was ik nog steeds niet aan het werk dus ik ging op herhaling. Nog steeds leuk, toch ook weer leerzaam want ‘hoe zat het ook alweer’ en wederom een goede invulling van de dag.
Daarna ging ik aan het werk en gingen er een paar jaar voorbij dat ik er geen tijd meer voor had. Tot de huidige verkiezingen. Het kriebelde toch en even snel in mijn agenda kijkend met de planning er naast zou het moeten kunnen om dit keer een tweede shift te doen. Maak ik het tellen ook eens mee. Bovendien daag ik mezelf maar eens uit en besluit om me op te geven als plaatsvervangend voorzitter. Tenslotte moet er wel progressie in zitten. Ik heb mazzel, ik kan ook nog eens terecht bij mij om de hoek. Wel zo makkelijk.
Zo gezegd, zo gedaan. Agenda geblokt en aangemeld. En dan is het afwachten tot ik meer informatie krijg over de training die ik moet volgen. Als plaatsvervangend voorzitter moet ik niet alleen een training volgen en een examen doen, maar ook een webinar bijwonen. Nee, we krijgen het niet kado want het is toch wel een verantwoordelijkheid.
Een paar weken later zit het bewuste mailtje met de informatie in mijn mailbox, en op een verloren woensdagavond als er toch niks bijzonders op TV is open ik de training. 6 modules van ongeveer 20 á 30 minuten per module. Zo heee, ik moet er echt voor werken. Maar wie A zegt moet ook B zeggen en ik heb het eerder gedaan dus hoe moeilijk kan het zijn? Natuurlijk heb ik weer geen rekening gehouden met het feit dat er in de afgelopen jaren toch wel wat veranderd is. En dat ik veel meer moet weten dan ‘alleen’ stembureaulid. Maar goed, de bedoeling was om weer wat te leren.
Ik worstel me door alle modules heen en besluit om nog geen examen te doen. Je hebt maar twee pogingen dus ik laat het allemaal maar even bezinken. Drie weken later doorloop ik de modules nog een keer en besluit dan om maar door de zure appel heen te bijten. Met een beetje van mezelf en een beetje van de handleiding, die we tenslotte op de dag zelf ook ter beschikking hebben, haal ik opgelucht de benodigde 80% score. Sterker nog, ik mis alleen vraag 13. Figures.
Op de valreep volg ik ook nog de webinar via een Zoom meeting. Opnieuw zenuwen als blijkt dat ik niet alleen moet luisteren, maar dat er ook nog vragen gesteld kunnen worden die ik live moet beantwoorden. Shit, ik hoop maar dat ik het goede antwoord weet anders kom ik in de knel met mijn faalangst. Ik heb mazzel. De eerste vraag weet ik én ik ben gelijk aan de beurt. Gezien het aantal deelnemers is de kans klein dat ik nog een keer bevraagd wordt.
De webinar is leuk en vooral nuttig om te horen dat er ook voorzitters en plaatsvervangend voorzitters zijn die dit voor het eerst doen. Natuurlijk steek ik er ook nog wat van op en met twee keer door de modules heen én de webinar moet het op de dag zelf wel lukken. Een week voor de verkiezingen krijg ik dan ook mijn definitieve benoeming als plaatsvervangend voorzitter.
Op de dag zelf moet ik me uiterlijk om 15:30 melden. Ik ga ietwat laat weg van mijn werk maar met 5 minuten lopen vanaf huis ben ik ruim op tijd. Rugzakje met eten mee, want vanwege Corona is er geen catering, en helaas ben ik er ook niet meer aan toegekomen om alle informatie nog één keer door te nemen, ondanks mijn goede voornemens. Nou ja, gelukkig kan ik naast de voorzitter zitten en rustig meekijken. Nog een reden waarom ik me als plaatsvervangend voorzitter aangemeld heb.
Eenmaal aangekomen bij het stembureau ga ik eerst zelf even stemmen. Kan ik snel kijken hoe een en ander geregeld is. Daarna is het wachten. Al snel sluiten twee jonge studentes zich bij mij aan, ook stembureauleden. We raken aan de praat. Ze doen dit voor het eerst en weten slechts ongeveer wat er van ze verwacht wordt. Ik vraag of ze een bericht hebben gehad van onze voorzitter, want dat is wel gebruikelijk namelijk. Ze antwoorden ontkennend. Ik heb zelf ook geen bericht gehad, behalve dan van de gemeente met codes voor de iPad. Het is de voorbode voor wat spannende momenten.
Inmiddels is het 15:30 en er heeft zich nog een stembureaulid bij ons gevoegd. De voorzitter is echter in geen velden of wegen te bekennen. Een lichte paniek begint me te bekruipen. Straks ben ik ineens voorzitter en zit ik met twee mensen die het nog nooit gedaan hebben en een dame die alleen ervaring met tellen heeft. Bovendien missen we ook nog eens iemand want één iemand is afgehaakt. En mijn laatste infoshot was minstens drie weken geleden, los van het feit dat ik me voornamelijk geconcentreerd heb op mijn eigen taak en niet zo zeer op de taken van de rest, laat staan die van de voorzitter.
Shift 1 geeft aan nog even te wachten en het zweet breekt me uit naarmate de minuten voorbij strijken. Dan opluchting alom als er een dame binnen komt die zich identificeert als voorzitter. Blijkt dat de oorspronkelijke voorzitter ziek is en zij als vervanger gestuurd is. Nog even een akkefietje als de aanmelding niet helemaal lukt maar na een belletje met de helpdesk en de voortvarendheid van de voorzitter van shift 1 kunnen we dan toch aan de bak.
We nemen positie en stellen ons voor. Dan blijkt dat onze voorzitster last minute opgeroepen is en de training niet gevolgd heeft. Tot overmaat van ramp doet ze dit voor het eerst en weet dus niet wat ze moet doen. Ok, dus we hebben een man/vrouw te weinig, iedereen doet dit min of meer voor het eerst, en de voorzitster weet niet wat te doen. Eigenlijk ben ik diegene met min of meer de meeste ervaring/kennis. Ok dan!
De paniek is nu compleet maar zoals gewoonlijk komt er bij mij altijd een punt dat als de chaos het grootst is, alle paniek verdwijnt en ik instinctief ga handelen. Als een soort fatalisme dat over me heen komt met een instelling van ‘erger dan dit kan het toch niet worden, dus alles wat ik doe is goed.’ Geen last meer van faalangst komen we er dan vast wel uit.
Ik dirigeer iedereen op positie, leg uit wat ik weet en me herinner, priegel op mijn mobiel voor het handboek en app Frank in de tussentijd om mijn leesbril en mijn iPad mee te nemen straks. Dan kan ik het toch net even beter zien en lezen. We beginnen aan onze taken en na drie keer zit de routine er snel in. Stempas en identiteitsbewijs controleren, stempas scannen, stembiljetten uitreiken, stembiljetten in de bus en naar buiten bonjouren.
We draaien een uurtje en hebben het inmiddels wel onder de knie als de stemapp blijft hangen. Uitloggen en weer inloggen, maar dat blijkt niet zo makkelijk. Omdat onze voorzitster ergens anders aangemeld staat kan ze niet opnieuw inloggen en de helpdesk neemt niet op. We ‘sluiten’ min of meer het stembureau door de mensen naar de overkant te sturen waar gelukkig ook een stembureau is. Ondertussen hebben we wat stemweigeraars die willen dat we een petitie tekenen. En wij maar in de wacht bij de helpdesk. Ach ja, je wil een uitdaging of je wilt het niet?
We zijn al ruim een kwartier verder als we besluiten opnieuw te bellen. Ik probeer het ook maar gewoon en wonder boven wonder krijgen we nu snel iemand aan de lijn. Weer 5 minuten later kunnen we weer draaien. De stemweigeraars hebben we ook vriendelijk maar dringend verzocht het pand te verlaten. Zonder te tekenen uiteraard. Het probleem dat shift 1 het protocol niet afgetekend heeft lossen we later dan wel op.
Naarmate de avond vordert hebben we gelukkig ook veel lol met elkaar en krijg ik de kans om toch ook even weer in te lezen op wat er straks allemaal nog moet gebeuren. Omdat ik aan het eind van mijn eigen straat zit zie ik ook nog een paar buren voorbij komen, wat wel zo leuk is. Op een paar kleine akkefietjes na, zoals een verkeerd getelde volmacht, wat mensen die in de verkeerde wijk staan en een stempas die bijna niet ingenomen wordt, loopt het tot aan de sluiting eigenlijk best wel soepeltjes.
Om 21:00, nadat we op de valreep nog een stemmer hebben gehad, ‘sluiten’ we het stembureau en gaan we uitvogelen wat er nu moet gebeuren. Gelukkig is er een extra teller gekomen, die overigens ook voor het eerst mee helpt, en een senior teller die wel ervaring heeft. Samen met mijn voorzitster, de checklist in de app en de handleiding proberen we stap voor stap het telproces in gang te zetten. Maar niet nadat we de doos met snacks opengemaakt hebben waar iedereen gretig op aanvalt.
Alhoewel het proces van de stembiljetten uit de bussen halen, openvouwen, sorteren en daarna tellen even zijn weg moet vinden lukt het ons toch om met minimale verschillen alles netjes te tellen. Een klein verschil is volgens onze ervaren teller heel gebruikelijk en het officiële tellen gebeurt toch pas morgen en overmorgen. Het tellen zelf gaat sneller dan het doorlopen en afvinken van alle stappen in de checklist op de app. Natuurlijk hebben we niet genoeg elastiekjes, vragen we ons af waar die rode en groene stickers voor zijn en hebben we minstens drie keer de verkeerde enveloppen in handen. Maar vereende krachten leiden uiteindelijk tot een goed resultaat. En dat de instructies soms tegenstrijdig zijn, tja, daar kunnen wij ook niks aan doen.
Een kleine 2,5 uur later zijn alle stemmen geteld, zitten alle papieren in de juiste enveloppen en zakken, tenminste dat hopen we, en alles opgesloten en verzegeld in de stembussen. Het aftekenen en opruimen kan beginnen. Het is uiteindelijk twaalf uur ‘s nachts als we de dames en enige heer toestemming geven om het stembureau te verlaten en kijken de voorzitster en ik nog even of nu echt alles opgeruimd is. Dan vertrekt zij ook naar Ahoy want ze moet nog een en ander inleveren daar.
Ik wil ook naar huis maar onze portier is niet officieel ingezet bij de verkiezingen en heeft instructie om weg te gaan als wij ook weg gaan. Formeel moeten eerst de stembussen en alle andere materialen opgehaald zijn door een vervoerder, die door de stembureau app als het goed is een SMS gekregen heeft. Als het goed is. Ik voel me verantwoordelijk om nog even te blijven tot die overdracht gedaan is alhoewel ik geen flauw idee heb of er ook een SMS verstuurd is en of er een vervoerder gaat komen, laat staan hoe lang dat duurt.
Ik bel de helpdesk maar guess what, die zijn dicht en naar huis. Hmmm, ik ga het niet zeggen (ambtenaren), dus blijf ik nog maar even wachten. Ik stem af met de beste jongeman, die ook maar last minute te horen heeft gekregen dat hij op ons moet wachten, dat ik tot half één wacht en dat we daarna maar gewoon naar huis gaan. Dan komen ze de boel morgenochtend maar halen. Als ik om 3 minuten voor half één van de WC kom staat de vervoerder er. Hij neemt alleen de bussen mee, de rest blijft staan. Dat zoeken ze dan toch morgen maar uit. Ik zeg gedag en wandel rustig naar huis.
Het stemmen is voltooid, het tellen is gedaan en mijn bijdrage aan de community is weer volbracht. En volgend jaar? Dan ga ik gewoon weer als het in mijn agenda past.
Ik denk dat ik het dan wel aandurf om me op te geven als voorzitter.